از امروز بازی‌های المپیک توکیو آغاز می‌شود. اولین بازی‌های تاریخ بدون حضور تماشاچی. چرا این بازیها با وجود همه‌گیری کرونا برگزار شد؟ چه پول‌هایی در این المپیک جابجا می‌شود و چقدر هزینه روی دست ژاپن می‌گذارد؟
امیر علیزاده
«بازی‌های ارواح» یا همان ورزشگاه‌های خالیِ بدون تماشاگر که یک فصل تمام در لیگ‌ها و تورنمنت‌های ورزشی با یک ویروس سمج همه‌گیر شد، حالا دامن المپیک را هم گرفت. وقتی این بازیها امروز در توکیو آغاز می‌شود، دیگر خبری از فریاد و شادی طرفدارانی که ورزشکارها و تیم‌ها را به حداکثر توان‌شان وامی‌دارند، نخواهد بود. چون اکثر مسابقات به خاطر اوج‌گیری دوباره ابتلا به کوید-۱۹ بدون تماشاگر برگزار خواهد شد.
چرا المپیک لغو نمی‌شود؟
در چنین وضعیتی و با وجود مخالفت اکثریت مردم ژاپن با برگزاری المپیک توکیو و انتقاد بسیاری از اپیدمیولوژیست‌ها و کارشناسان، این پرسش مطرح است که اصلا چرا این بازیها باید برگزار شود. در همین روز افتتاحیه المپیک بیش از صد مورد جدید ابتلا در یک روز در توکیو ثبت شده است. بالاترین آمار از ابتدای ماه جولای تا کنون.
قطعاً عوامل اقتصادی نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. اما دلیل لغو نکردن دوباره بازی‌های المپیک ۲۰۲۰ توکیو که قرار بود پارسال برگزار شود، فراتر از این است.
اکثر ورزشکارانی که در المپیک شرکت می‌کنند مانند بازیکنان فوتبال شاغل در لیگ‌های اروپایی ورزشکاران پردرآمدی نیستند و قراردادهای اسپانسرینگ هم اغلب ندارند. ولی چهار سال تمام برای المپیک تلاش می‌کنند و زحمت می‌کشند تا در این رویداد دیده شوند. المپیک فرصتی برای این ورزشکاران است که هر چهار سال یک بار و در بهترین حالت دو سه بار پیش می‌آید. به عبارت دیگر زندگی حرفه‌ای این ورزشکاران به المپیک بستگی دارد. المپیک تمام سهم آنها از اقتصاد ورزش است.
البته که پای پول هم وسط است. شبکه آمریکایی ان‌بی‌سی برای تصاحب حقوق پخش بازی‌های المپیک در بازار آمریکا ۱,۲ دلار پرداخت کرده است. در اروپا هم شرکت دیسکاوری که متولی شبکه‌های یورواسپورت است برای خرید حق پخش در بازار تلویزیونی اروپا ۵۰۰ میلیون دلار پرداخته است. بابت حقوق اسپانسرینگِ المپیک توکیو حدود ۶۰ شرکت بیش از سه میلیارد دلار پول پرداخت کرده‌اند. با لغو دوباره بازیها این درآمدها هم از بین می‌رفت و زیانی چند میلیاردی به کمیته بین‌المللی المپیک تحمیل می‌شد.
حیات فدراسیون‌های ورزشی
اما این درآمدها فقط متعلق به آیاوسی نیست. حیات همه فدراسیون‌های ورزشی در سراسر جهان به آنها بسته است. کمیته بین‌المللی المپیک ۹۰ درصد درآمد خود را به سازمان‌ها و کمیته‌های زیرمجموعه خود در کشورها می‌دهد. اگر این درآمدها محقق و پرداخت نمی‌شد، به گواه بسیاری از دست‌اندرکاران ورزش ساختارهای ورزش جهان دیگر روی پا نمی‌ماندند و اثرات منفی‌اش در محلی‌ترین فدراسیون‌ها و نهادهای ورزشی هم مشهود می‌بود.
بازی‌های گران
المپیک توکیو برای ژاپن اما به معنای واقعی کلمه گران تمام می‌شود. خبرگزاری رویترز به نقل از منابع خود گزارش داده که این برگزارکنندگان ژاپنی هستند که باید تاوان برگزاری بازی‌های بدون تماشاچی رو بدهند و از درآمد بلیت‌فروشی محروم شوند. در حالی که درآمد اسپانسرینگ و حق پخش به آیاوسی می‌رسد، درآمد بلیت‌فروشی از آنِ کشور میزبان می‌شود.
البته کمیته برگزاری بازیها در برابر آن بیمه است، ولی بخش عمده این مبلغ بیمه بابت تعویق یک‌ساله بازیها و تغییر رزرواسیون هتل‌ها و اماکن ورزشی مصرف شده است. آژانس اعتبارسنجی فیچ برآورده که کمیته بین‌المللی المپیک و کمیته برگزاری بازیها روی هم ۲,۵ میلیارد دلار المپیک توکیو را بیمه کرده‌اند. از سهم بیمه آیاوسی هنوز میزان بیشتری باقی مانده است.
به عنوان نمونه میزبان روی درآمد ۸۱۵ میلیون دلار از محل فروش بلیت حساب کرده بود. با وجود آن که در برخی از مسابقات که خارج از توکیو برگزار می‌شود تا یک حدی تماشاگر مجاز است، این درآمد تقریبا به صفر می‌رسد. با توجه به هزینه برگزاری ۱۵,۴ میلیارد دلاری این بازیها، می‌توان حدس زد که این مالیات‌دهندگان ژاپنی‌اند که باید بار آن را به دوش بکشند. در بدهکارترین کشور صنعتی جهان. منتقدین ژاپنی از حالا از «غمگین‌ترین بازی‌های تاریخ» حرف می‌زنند.
