۱۲ باشگاه برتر انگلیس، اسپانیا و ایتالیا دیشب راه‌اندازی لیگ خودشان را رسماً اعلام کردند. فوتبال اروپا در آستانه یک نقطه عطف تاریخی قرار داد. یوفا که می‌خواهد تغییرات اساسی در لیگ قهرمانان بدهد، این باشگاه‌ها و بازیکنان‌شان را تهدید کرده که از تمام رقابت‌ها محروم‌‌شان خواهد کرد.
اما «سوپرلیگ» به چه شکل خواهد بود؟ پیامدهای آن برای فوتبال اروپا چیست؟ پشت این رویداد چه کسانی هستند؟ «بازار ورزش» به مهم‌ترین پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.
نیمه‌شب یکشنبه، ۱۲ باشگاه بزرگ ایتالیا، انگلیس و اسپانیا بعد از هفته‌ها گمانه‌زنی برنامه‌های خود را با انتشار بیانیه‌ای برای راه‌اندازی «سوپرلیگ» اروپا تایید کردند: «۱۲ باشگاه پیشروی فوتبال اروپا امروز جمع شدند تا توافق‌شان برای راه‌اندازی یک رقابت جدید را اعلام کنند: سوپرلیگ». این مسابقات جدید توسط خود این ۱۲ باشگاه اداره خواهد شد. به این ترتیب این باشگاه‌ها رسماً از اتحادیه فوتبال اروپا، یوفا، کنفدراسیون رسمی متولی مسابقات فوتبال قاره اروپا، روی‌گردان شدند. آن هم دقیقاً چند ساعت پیش از نشست کمیته اجرایی یوفا برای رای‌گیری درباره اصلاحات و فرمت جدید قهرمانان اروپا.
چه تیم‌هایی در سوپرلیگ شرکت می‌کنند؟
شش باشگاه بزرگ انگلیس، یعنی منچستر یونایتد، لیورپول، چلسی، آرسنال، منچستر سیتی و تاتنهام به همراه سه باشگاه بزرگ اسپانیا رئال مادرید، بارسلونا و اتلتیکو مادرید و سه باشگاه یونتووس تورین، آث میلان و اینتر میلان تا کنون رسماً شرکت‌شان در سوپرلیگ را تایید کرده‌اند. آن طور که اعلام شده سوپرلیگ ۱۵ عضو موسس خواهد داشت. بایرن مونیخ، بوروسیا دورتموند و پاری سن ژرمن که پیش از این همواره مطرح بودند، تا کنون این پروژه را رد کرده‌اند.
هانس یواخیم واتسکه، رییس باشگاه بوروسیا دورتموند امروز صبح در اطلاعیه‌ای بار دیگر حضور در سوپرلیگ را رد کرد و اعلام کرد که این باشگاه به همراه سایر اعضای اتحادیه باشگاههای اروپا (ECA) همچنان مخالف سوپرلیگ و حامی یوفا و فرمت جدید لیگ قهرمانان است.
این ۱۲ باشگاه دنبال چه هستند؟
دلایل این باشگاه‌ها برای راه‌اندازی و شرکت در چنین لیگی متفاوت است. به عنوان نمونه، بارسلونا و اتلتیکو مادرید در شرایط مالی بسیار بدی هستند و به شدت به منابع مالی جدید نیاز دارند. پاندمی کرونا و پیامدهاش برای اقتصاد ورزش، همه این باشگاه‌ها را از لحاظ مالی دچار مشکل کرده است. تقریباً همه این ۱۲ باشگاه در فصل گذشته با کاهش درآمدها کم‌وبیش زیان‌ده بودند (نمودار پایین). کسب درآمد بیشتر انگیزه همه آنها است.
آث میلان، لیورپول و منچستر یونایتد هم که مالکین آمریکایی دارند، به خاطر سرمایه‌گذاران‌شان می‌خواهند به سوپر لیگ بروند. بنا بر گزارش رسانه‌ها پشت سر سوپرلیگ، بانک جی‌پی مورگان، بزرگ‌ترین بانک سرمایه‌گذاری آمریکا به عنوان سرمایه‌گذار اصلی است. شبکه اسکای اسپورت در ماه اکتبر گزارش داده بود که این بانک قصد دارد سالیانه معادل پنج میلیارد یورو در این لیگ سرمایه‌گذاری کند. رقمی که یوفا به سختی بتواند به آن نزدیک شود.
چرا الان؟
اصلاحات در لیگ قهرمانان که خیلی وقت است در مورد آن بحث می‌شود و قرار است امروز در نشست کمیته اجرایی یوفا برای اجرا از سال ۲۰۲۴ به بعد تصویب شود و در اصل به خاطر فشار باشگاههای بزرگ و با وجود مقاومت باشگاههای کوچک‌تر شکل می‌گیرد، حالا برای این ۱۲ باشگاه بهانه‌ای شده تا لیگ خودشان را راه‌اندازی کنند. از نظر این باشگاه‌ها اصلاحات یوفا کافی نیستند.
یک عامل تعیین‌کننده در کنار مشکلات ناشی از پاندمی کرونا هم در این میان پایان دو قرارداد بزرگ تلویزیونی در اسپانیا و انگلیس بود. هم قرارداد حق پخش لیگ برتر و هم لالیگا در سال ۲۰۲۲ به پایان می‌رسند و شبکه‌های بزرگ به این ترتیب منابع‌شان برای سوپرلیگ آزاد می‌شود. شبکه استریم ورزشی اینترنتی DAZN که همین حالا هم صاحب حقوق پخش بوندس‌لیگا، لالیگا، سری آ و لیگ قهرمانان است، بنا بر گزارش رسانه‌ها حاضر ۳٫۵ میلیارد یورو بابت حق پخش سوپرلیگ بپردازد. با پایان یافتن قراردادهای تلویزیونی ایتالیا و لیگ قهرمانان در سال ۲۰۲۴، منابع جدید هم تازه آن موقع آزاد خواهد شد.
سوپرلیگ چه شکلی خواهد داشت؟
چارچوب پیشنهادی مسابقات سوپرلیگ از سال ۲۰۲۲ بدین ترتیب است:
– ۲۰ باشگاه در آن شرکت می‌کنند.
– ۱۵ باشگاه «عضو دایمی» این لیگ هستند
-پنج باشگاه باید از مرحله مقدماتی به این مسابقات راه پیدا کنند. مسیر این راه‌یابی هنوز مشخص نشده است.
-۲۰ تیم حاضر در دو گروه ۱۰ تیمی تقسیم خواهند شد. تیم‌ها در این دو گروه در دو دور رفت و برگشت به مصاف هم می‌روند. از هر گروه سه تیم اول به مرحله یک‌چهارم نهایی راه پیدا می‌کنند.
-تیم‌های چهارم و پنجم دو گروه به صورت حذفی با هم دیدار می‌کنند تا دو تیم دیگر مرحله یک‌چهارم را تعیین کنند.
-این هشت تیم در نهایت از مرحله یک چهارم نهایی به مصاف هم می‌روند تا قهرمان فصل مشخص شود.
-در مجموع ۱۹۳ بازی انجام خواهد شد. هر باشگاه دست‌کم ۱۸ بازی انجام خواهد داد. حداکثر ۲۳ بازی
پاداش‌های نقدی چقدر خواهد بود؟
بسیار زیاد! بایرن مونیخ بعد از قهرمانی در فصل گذشته لیگ قهرمانان ۱۳۵ میلیون یورو عایدش شد که یک رکورد بود. در سوپرلیگ درآمد بسیار بالاتر خواهد بود. ۳٫۵ میلیارد یورو قرار است در بین ۱۵ باشگاه عضو موسس سوپرلیگ تقسیم شود. بعد از آن هر فصل صد میلیون یورو تنها بابت شرکت در سوپرلیگ پرداخت خواهد شد. در صورت موفقیت تیم پاداش‌های نقدی به مراتب بیشتری پرداخت می‌شود. علت این تفاوت فاحش با پاداش‌های نقدی در لیگ قهرمانان این است که درآمد سوپرلیگ به مراتب بیشتر است و این درآمد بین تیم‌های کمتری تقسیم می‌شود.
یوفا و فیفا چه می‌کنند؟
فیفا به همراه شش کنفدراسیون قاره‌ای خیلی زود واکنش نشان دادند و با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند که باشگاه‌ها و بازیکنانی که در چنین رقابتی شرکت کنند، اجازه شرکت در هیچ یک از مسابقات فیفا و کنفدراسیون‌ها را نخواهند داشت. البته سوپرلیگ اعلام کرده که این لیگ نمایندگان اروپا را در یک «جام جهانی جدید باشگاه‌ها» را معرفی می‌کند. برخی از رسانه‌ها گمانه‌زنی کرده‌اند که مقصود جام جهانی جدید باشگاههای فیفا است که قرار بود امسال در چین آغاز شود. فیفا سال‌هاست که با یوفا در یک جنگ قدرت است و قصد دارد فعالیت‌هاش را در بخش باشگاه‌ها گسترش دهد. برخی از رسانه‌ها حدس زده‌اند که فیفا ممکن است از سوپرلیگ اروپا منتفع شود و از طرف دیگر به آن مشروعیت هم بدهد. اما تا کنون فیفا و یوفا متحد عمل کرده‌اند.
یوفا در اطلاعیه‌اش بسیار صریح‌تر است: «ما همه اقدامات ممکن را – در همه سطوح، هم ورزشی و هم حقوقی- در نظر خواهیم گرفت تا جلوی این اتفاق را بگیریم. پایه و اساس فوتبال برمبنای رقابت‌های باز و عملکرد ورزشی است و راه دیگری نمی‌تواند وجود داشته باشد.» پای این اطلاعیه یوفا را لیگ‌ها و فدراسیون‌های سه کشور انگلیس، اسپانیا و ایتالیا هم امضا کرده‌اند. سازمان لیگ فوتبال آلمان هم از این اطلاعیه حمایت کرده است.
کنگره یوفا هم قرار است فردا برگزار شود. همایشی که معمولاً خیلی آرام است، امسال ممکن است با هیاهو و جو متشنجی برگزار شود.
می‌توان جلوی سوپرلیگ را گرفت؟
با وجود این که تهدید راه‌اندازی یک لیگ جدا توسط باشگاههای بزرگ حالا شکل و شمایل رسمی به خود گرفته، اما هنوز معلوم نیست که این باشگاه‌ها آیا صرفاً فقط خواسته‌اند فشار را روی یوفا برای گرفتن امتیازات بیشتر افزایش دهند یا نه. اما بعد از تایید تک تک این باشگاه‌ها، آن طور که پیداست این تهدید به حقیقت پیوسته و سوپر لیگ واقعاً برگزار می‌شود. اتحادیه باشگاههای اروپا «ای‌سی‌ای» که نهاد لابی باشگاه‌هاست و ۲۳۲ عضو در اروپا دارد، همواره به یوفا برای گرفتن حقوق بیشتر اعضایش فشار می‌آورد. حالا این اتحادیه هم با انتشار بیانیه‌ای از یوفا و اصلاحاتش در لیگ قهرمانان حمایت کرده است. بنا بر برخی از گزارش‌های تاییدنشده آندرئا آنیلی رییس باشگاه یوونتوس و رییس این اتحادیه، از سمت‌اش در «ای‌سی‌ای» کناره‌گیری کرده و مسئولیت سوپرلیگ را برعهده گرفته است. بنا براین گزارش‌ها باشگاه یوونتوس هم از اتحادیه باشگاههای اروپا خارج شده.
لیگ‌های ملی چه می‌شوند؟
فیفا، یوفا، فدراسیون‌ها و لیگ‌ها بازیکنان و باشگاه‌ها را به محرومیت از مسابقات‌شان تهدید کرده‌اند. به احتمال زیاد این منجر به دعواهای حقوقی خواهد شد، با این استدلال که باشگاه‌ها و بازیکنان را نمی‌توان همین طوری از شرکت در مسابقات محروم کرد و باید دید دادگاه‌ها موقعیت انحصاری آنها را می‌پذیرند یا خیر. سوپر لیگ اعلام کرده که بازی‌هایش در وسط هفته برگزار خواهد شد تا باشگاه‌ها بتوانند آخر هفته در لیگ‌های خود بازی کنند. بنابراین این ۱۲ باشگاه هر دو را می‌خواهند، هم سوپر لیگ و هم لیگ‌های داخلی. اگر این اتفاق بیفتد بازنده اصلی یوفا و لیگ قهرمانان خواهند بود. البته اگر این باشگاه‌ها از نظر حقوقی هم بتوانند جلوی محرومیت‌شان از لیگ‌های داخلی خود را بگیرند، طرفداران سایر باشگاه‌ها و جو عمومی در ورزشگاه‌ها و در رسانه‌ها علیه آنها خواهد بود.
