فدراسیون‌ها و اتحادیه‌های فوتبال ۳۲ تیم حاضر در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه، مجموعا ۳۸۶ قرارداد تجاری دارند. در این گزارش، سعی شده نگاهی عمیق‌تر به این قراردادها انداخته و اشتیاق برندها برای حضور در جام جهانی زاویه‌ای دیگر مورد بررسی قرار بگیرد.
بازار ورزش: سایت اسپرتکل گزارشی از کریستین فیزیا، تحلیلگر اقتصاد ورزشی منتشر کرده است. فیزیا در گزارش خود تمام اسپانسرهای ۳۲ تیم حاضر در جام جهانی را مورد بررسی قرارداده که مجموها به عدد ۳۸۶ قرارداد می‌رسد. این حامیان شامل برندهای جهانی، صنایع بومی در کشورها، حامیان ملی و تامین‌کننده‌های لباس تیم‌های حاضر در جام جهانی روسیه هستند.
اسپرتکل در این گزارش به مشکلات فیفا در جذب اسپانسر برای جام جهانی ۲۰۱۸ اشاره شده است. این که به خاطر رسوایی فیفا در خرید و فروش رای برای اهدای میزبانی جام جهانی، باعث شده اغلب حامیان فیفا در جام جهانی از کمپانی‌های چینی، روس، قطری و مصری باشد و چندان برندهای غربی دیده نشوند.
با این حال به گزارش این وبسایت اقتصادی، اتحادیه‌ها و فدراسیون‌های فوتبال هر کشور، مثل همیشه با جذب اسپانسر سعی در تامین مخارج خود و کسب درآمد داشته و دارند.
بسیاری از حامیان این فدراسیون‌ها، برندهایی هستند که از همان کشور می‌آیند. اغلب هم حمایت‌شان را از تیم‌های ملی هر کشور از سال ۲۰۱۵ آغاز کرده‌اند. وقتی که راه صعود به جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه شروع شد. این حامیان بیشتر از همیشه خود را در تعطیلات بین‌المللی لیگ‌ها، مانند روزهای فیفا و … نشان می‌دادند و در سایر اوقات در سایه اسپانسرهای لیگ‌های داخلی کشورها می‌رفتند.
در همان روزهای فیفا، خودنمایی برای حامیان فدراسیون‌ها و تیم ملی کار سختی است. برای همین است که تورنمنتی مانند جام جهانی یا یورو، اهمیت زیادی برای این اسپانسرها پیدا می‌کند. تمام حواس مردم که بازار هدف واقعی برندها هستند روی این همایش‌ها متمرکز است. برای همین، حامیان مالی تیم‌های ملی، ماه‌ها و سال‌هاست برنامه‌ریزی کرده‌اند و منتظر این هستند فعالیت خود را در جام جهانی روسیه به اوج برسانند.
در این بین، برخی حامیان حتی قمار صعود به جام جهانی هم کرده‌اند. از تیم ملی کشور خود حمایت کرده‌اند و ممکن است در صورت عدم صعود به جام جهانی، به هدف نهایی خود نرسند. از سوی دیگر، عدم صعود به جام جهانی نیز هزینه‌های جبران‌ناپذیری برای فدراسیون‌ها دارد. سرمایه‌گذاری‌هایشان به بار ننشسته و بدتر از آن، برای جذب اسپانسر در آینده، در موضعی ضعیف‌تر قرار دارند و کارشان برای راضی کردن اسپانسر جدید برای تامین منابع مالی سخت‌تر است.
برای مثال، آبان سال قبل، ایتالیا، قهرمان ۴ دوره جام جهانی برای اولین بار از سال ۱۹۵۸ از صعود به مرحله نهایی جام جهانی باز ماند. اینطور که رسانه‌های ایتالیایی اعلام کرده‌اند، عدم صعود آتزوری به جام جهانی یعنی بر باد رفتن بین ۲۰ میلیون یورو (۲۳٫۵ میلیون دلار) تا ۲۵ میلیون یورو (۲۹٫۴ میلیون دلار) سرمایه‌گذاری فدراسیون فوتبال ایتالیا برای راهیابی به روسیه. همین حالا نتیجه‌اش این است که ایتالیا با همه بزرگی‌اش سر تمدید قرارداد با پوما، تامین‌کننده قدیمی لباس‌ها و تجهیزات ورزشی فدراسیون فوتبال ایتالیا به مشکل خورده است.
برتری آدیداس به نایک در تامین لباس جام جهانی
یکی از بزرگ‌ترین رقابت‌های تجاری در جام جهانی، بین تولیدکننده‌های بزرگ تامین البسه و تجهیزات ورزشی است و در صدر آن، جنگ همیشگی بین آدیداس و نایک، دو غول آلمانی و امریکایی است. لوگوی این ۲ برند، روی پیراهن ۲۲ تیم از ۳۲ تیم حاضر در جام جهانی (۶۹ درصد) است. پوما با ۴ تیم (۱۳ درصد) در رتبه سوم قرار دارد و نیوبالانس با دو تیم (۶ درصد)، و آل‌اشپرت، آمبرو، هومل و ارئا هر کدام با یک تیم (۳ درصد) در رتبه‌های بعدی‌اند.
آدیداس و نایکی، در قراردادهایشان، همزمان به کمیت‌ها، به کیفیت قراردادهایشان هم فکر می‌کنند. برای همین است که در بین ۱۰ تیم برتر رنکینگ فیفا، ۸ تیم به این دو برند تعلق دارد. البته آن‌ها برای حفظ کمیت و البته بازاریابی در تمام سطوح، ۴ تیم پایین رنکینگ فیفا در جام جهانی که کره جنوبی، ژاپن، روسیه و عربستان هستند را هم در اختیار دارند. در مورد حمایت از تیم‌های پایین، بیش از کیفیت تیم‌ها، به جمعیت حاضر در این کشورها توجه شده که بازار هدف بزرگی با مجموعا ۳۵۵ میلیون نفر در اختیار دارند.
فاکتور جمعیت در قراردادها
توجه به مجموع جمعیت کشورهایی که یک برند از آن‌ها حمایت می‌کند نشان می‌دهد که بازار هدف حاصله چقدر برای کمپانی‌های تولید لباس اهمیت دارد. برای مثال، آدیداس حامی ۱۲ کشور (شامل ایران که در حقیقت از ایران حمایت نمی‌کند) در جام جهانی است. مجموع جمعیت این ۱۲ کشور حدود ۸۵۳ میلیون نفر است. یعنی هر کشور حدود ۷۱ میلیون نفر. در قیاس با ارئا که فقط حامی ایسلند است و جمعیتش کمی بیش از ۳۳۰ هزار نفر است بازار آدیداس بازار بسیار بزرگی دارد. ایسلند کوچکترین کشوری است که تا کنون به جام جهانی رسیده است.
با نگاه به فاکتور جمعیت بازار هدف، باید به این مساله توجه کرد که این بازار چقدر هدفمند و سودده است. بازار ایران، با توجه به نبود بسیاری از نمایندگی‌های کمپانی‌های بزرگ و همچنین اجناس تقلبی، ارزش سایر بازارها را ندارد هرچند که جمعیت ایران حدود ۱۰ میلیون نفر بیش از متوسط جمعیت کشورهایی است که آدیداس از آن‌ها حمایت می‌کند. اینجاست که اگر ایران بتواند فضایی سودده برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم کند، فدراسیون هم می‌تواند قراردادهای سودمند ببندد. اتفاقی که با توجه به تحریم‌ها باز هم از آن دور شده است.
قدرتنمایی کوکا کولا
همانطور که گفته شد، فدراسیون‌های ۳۲ تیم حاضر در جام جهانی، مجموعا ۳۸۶ قرارداد اسپانسرشیپ دارند. این قراردادها با ۳۲۴ برند مختلف بسته شده است که نشان می‌دهد برخی برندها با بیش از یک فدراسیون قرداد دارند (مثل کمپانی‌های تولیدی لباس و تجهیزات ورزشی که بالا گفته شد). اگر آدیداس با حمایت از ۱۲ تیم بیش از هر رقیب دیگری بازتاب دارد، کوکالا با قرارداد با ۱۳ تیم حاضر در جام جهانی، بزرگ‌ترین حامی حاضر در جام به شمار می‌رود. یعنی حضور کوکاکولا در جام جهانی ۳ درصد بیش از آدیداس است. البته آدیداس حامی رده یک فیفا هم هست و برای همین بازتاب قابل توجهی در جام جهانی دارد.
اگر حامیان تامین‌کننده جام جهانی کنار گذاشته شوند، پررنگ‌ترین حضور را مویستار، برند تلکامیونیکیشن اسپانیایی و سامسونگ، غول الکترونیکی کره‌ای دارد. مویستار ۴ قرارداد با فدراسیون‌های کشورهای اسپانیایی زبان (کلمبیا، مکزیک، پرو و اسپانیا) دارد در حالی که سامسونگ از حامیان کاستاریکا، آلمان و اروگوئه است. جالب اینجاست که این کمپانی حامی کره جنوبی نیست.
کوکاکولا، مویستار و سامسونگ ۳ تا از ۲۳ برندی هستند که از بیش از یک فدراسیون در جام جهانی حمایت می‌کنند. ۳۰۱ برند دیگر فقط یک قرارداد با یک فدراسیون دارند.
نوشیدنی‌ها و خدمات مالی صدرنشین هستند
از نام برندها که بگذریم و صنایع مختلف حامیان حاضر در جام جهانی مورد بررسی قرار بگیرد، مشخص می‌شود که ۲۳ زمینه مختلف در میان حامیان دیده می‌شود. بالاترین فعالیت هم مربوط است به کمپانی‌های تولید انواع نوشیدنی و همچنین خدمات مالی که با ۵۰ قرارداد حمایت (۱۳ درصد) در رتبه اول هستند. استرالیا، ایران و سوییس تنها کشورهایی هستند که هیچ نوشیدنی‌ای از آن‌ها حمایت نمی‌کند. ۱۶ فدراسیون هم بیش از یک حامی نوشیدنی دارند چون داشتن قرارداد همزمان با نوشیدنی‌های الکلی و غیر الکلی تضاد منافع به حساب نمی‌آید.
در بین ۵۰ قرارداد نوشیدنی که بسته شده، ۳۲ برند غیرالکلی و ۱۸ برند الکلی دیده می‌شود. ۱۷ برند از ۱۸ برند مذکور هم آبجو تولید می‌کنند. کوکالا، کارلسبرگ و پپسی نیز در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند.
۲۷ فدراسیون از ۳۲ فدراسیون حاضر در روسیه با شرکت‌های خدمات مالی از قبیل بانک‌ها قرارداد دارند. ۱۷ فدراسیون هم با بیش از یک موسسه خدمات مالی قرارداد دارند. چون بانک‌ها، موسسات بیمه و صندوق‌های بازنشستگی (این دو یک زمینه به شمار می‌روند) و کارت‌های اعتباری تضاد منافع ندارند. بانک‌ها ۲۳ قرارداد دارند، بیمه‌ها و صندوق‌های بازنشستگی ۱۶ قرارداد و کارت‌های اعتباری ۵ قرارداد.
آلیانتز، برند بیمه آلمانی تنها برندی است که حامی بیش از یک فدراسیون است (کلمبیا و پرتغال).
بقیه زمینه‌های فعالیت به صنایع پوشاک و اکسسوریز فشن با ۴۱ قرارداد (۱۰٫۶ درصد)، تامین‌کنندگان لباس و تجهیزات ورزشی با ۳۲ قرارداد، خرده فروشی با ۳۰ قرارداد (۷٫۸ درصد) و صنعت توریسم و مسافرت با ۲۹ قرارداد (۷٫۵ درصد) هستند. از ۲۹ قرارداد صنعت گردشگری ۱۶ قرارداد مربوط به خطوط هواپیمایی است.
هجوم چینی‌ها
تحقیقات شرکت بین‌المللی زنیت نشان می‌دهد درآمد حاصله از قراردادهایی که در این گزارش نوشته شده به ۲٫۴ میلیارد دلار می‌رسد. جالب اینجاست که تخمین زده شده ۸۳۵ میلیون دلارِ آن از چین می‌آید. هرچند که خود چین نتوانست راهی جام جهانی شود.
از ماه مارس ۲۰۱۸ تا کنون، آرژانتین و پرتغال با ۴ قرارداد اسپانسرشیپ با برندهای چینی بسته‌اند که نشان می‌دهد این برندها چقدر اصرار داشتند در جام جهانی حضور داشته باشند. همه این قراردادها شامل استفاده از حقوق تصاویر بازیکنان دو تیم هم می‌شود. که طبیعتا هدف اصلی کریستیانو رونالدو و لیونس مسی است.
جالب است که حتی فرانسه هم یک حامی چینی دارد. برند واتی که تولیدکننده لوازم خانه است. این قرارداد هم ماه مارس ۲۰۱۸ بسته شده. طبق این قرارداد، کمپانی چینی اجازه دارد از تصویر ستاره‌های فرانسه در چین، هنگ‌کنگ، تایوان و ماکائو استفاده کند. این نشان می‌دهد بازار هدف این برند فقط در همین چهار کشور است و در خود فرانسه حتی یک نمایندگی یا یک فروشگاه هم ندارد. اما به بهانه جام جهانی، بازاریابی از طریق تیم ملی فرانسه را در ۴ کشور مذکور آغاز کرده است.
