شرکت معتبر KPMG در بررسی لیگهای معتبر فوتبال آسیا نوشته با توجه به جمعیت ایران و این که قرارداد مناسبی برای حق پخش تلویزیونی بسته نشده، بازار فوتبال ایران پتانسیل بالایی برای رشد دارد. در این مقاله لیگ ایران و لیگهای شرق و غرب آسیا مقایسه شده است
آسیا به عنوان بزرگترین قاره با بالاترین جمعیت متراکم و رو به رشدترین اقتصاد، یک ابرقدرت فوتبال در آینده تلقی میشود.
اما تا کنون، این قاره در سطح بینالمللی فوتبال نتوانسته به افتخار خاصی برسد. تیمهای آسیایی فقط ۶ بار به مرحله حذفی جامهای جهانی فیفا رسیدهاند و فقط هم ژاپن و کره، میزبانهای مشترک جام جهانی ۲۰۰۲ در آن موفق بودند.
مشکلات اقتصادی کشورها، نبود یک سیستم سازمان یافته برای مسابقات در سطح قاره و عدم توجه کافی به بازیکنسازی و طراحی لیگهای حرفهای و پویای داخلی از دلایل فاصله فوتبال قاره آسیا با جهان بوده است. با این حال در سالهای اخیر کنفدراسیون فوتبال آسیا تلاش ویژهای برای از بین برده این فاصله کرده است و تا حدودی هم موفق نشان داده.
در این مقاله، تیم معیارسنجی فوتبال KPMG لیگهای بزرگ آسیا را مورد بررسی قرار داده است:پ
شرق آسیا
انقلاب اخیر فوتبالی در چین که بازیکنان غربی را با گرانترین قیمتها و دستمزدها به خدمت میگیرد نه تنها نتیجه سرمایهگذاری سنگین و چند ساله در فوتبال اروپاست بلکه اعتمادی است که تجار جدید به بازار فوتبال داخلی پیدا کردهاند. اوایل سال ۲۰۱۶، سوپر لیگ چین با نام تجاری CSL حق پخش تلویزیونی ۵ سال خود را به مبلغ ۸ میلیارد رنمینبی – واحد پول رسمی چین – معادل ۲۱۳ میلیون یورو برای هر فصل فروخت که بالاترین قیمت در تمام کشورهای آسیایی به شمار میرود. این لیگ که مدل اقتصادی جدیدی برای خود ترسیم نموده برای جذب هواداران داخلی توانسته بیشترین تماشاگر و بیشترین ارزش بازیکن را در بین همه کشورهای آسیایی پیدا کند. هر یک بازی لیگ چین را متوسط ۲۴ هزار نفر از نزدیک تماشا میکنند و بنا بر اعلام سایت «Transger Markt» بازیکنان هر تیم چینی متوسط ۲۴ میلیون یورو ارزش دارد.
رشد چین باعث شده لیگ ژاپن موسوم به J-League به رتبه دوم تنزل کند. با این حال لیگ ژاپن با مدل حرفهای جدید خود از سال ۲۰۱۳، به لحاظ حرفهایگری و برنامهریزی بلند مدت همچنان اول در قاره آسیاست.
به نظر تیم معیارسنجی شرکت KPMG، در نتیجه فعالیت جدید لیگ ژاپن، استعدادهای فوتبال ژاپن راهی فوتبال اروپا شده و سرمایه کمتری برای جذب بازیکنان و مربیان خارجی صرف شده است. تعداد تماشاگر هم نسبت به ۱۰ سال پیش رشد قابل توجهی داشته. طوری که به طور متوسط هر بازی را ۱۸ هزار نفر در استادیوم تماشا میکنند. میانگین ارزش تیم ژاپنی مبنی بر ارزش بازیکنانش هم ۱۴٫۳ میلیون یورو است.
ژاپن از فصل پیش حق پخش جی-لیگ را در قراردادی پرسود به ارزش ۲۱۰ میلیارد ین ژاپن برای ۱۰ سال – مهادل فصلی ۱۸۳ میلیون یورو – به شرکت انگلیسی پرفورم گروپ فروخت که ارزش بازار فوتبال در این کشور را بسیار بالا برد.
در سطح بینالمللی، چه در رده ملی و چه در رده باشگاهی، ژاپن رقابت تنگاتنگی با همسایه خود کره جنوبی دارد. کره جنوبی در مقاله KPMG یکی از موفقترین کشورهای فوتبالی آسیا لقب گرفته که توانسته در جام جهانی ۲۰۰۲ به نیمهنهایی هم صعود کند. باشگاههای این تیم هم در لیگ قهرمانان آسیا بهترین عملکرد را داشتهاند و جام قهرمانی باشگاهی آسیا ۱۰ بار توسط تیمهای کرهای بالا رفته است. درعوض در لیگ داخلی کره جنوبی نسبت به سایر بزرگان شرق آسیا در سطحی پایینتر قرار دارد. ارزش هر تیم کرهای بر مبنای ارزش بازیکنانش به طور متوس ۹٫۸ میلیون یورو است اما کی-لیگ هم نسبت به فصول گذشته هم تماشاگر بیشتری به خود جلب کرده هم قرارداد بهتری برای حق پخش تلویزیونی خود بسته است. با این حال هنوز برای رسیدن به ژاپن و چین راهی طولانی باید طی کند.
آسیای مرکزی و غربی
در مقاله KPMG، لیگ قطر و امارات به خاطر سرمایهگذاری بزرگ این کشورها روی فوتبال اول آمدهاند. متوسط ارزش باشگاههای لیگ ستارگان قطر و لیگ امارات متحده عربی از نظر ارزش بازیکنانشان بسیار نزدیک به هم است؛ هر تیم قطری متوسط ۹٫۴ میلیون یورو بازیکن دارد و هر تیم اماراتی به طور متوسط ۹٫۱ میلیون یورو. در فصول اخیر تیمهای این دو کشور پیشروی قابل قبولی در لیگ قهرمانان آسیا داشتهاند. با این حال با توجه به جمعیت کمی که این ۲ کشور دارند (قطر ۲٫۲ میلیون نفر و امارات ۹٫۲ میلیون نفر) کار سختی برای بزرگ کردن بازار فوتبال خود در آینده دارند.
در این مقاله در قیاس فوتبال در شرق با غرب آسیا آمده با این که مرکز و غرب آسیا از کمبود امکانات، تکنولوژی و مدرنیته نسبت به شرق آسیا رنج میبرد، اما فرهنگ و تاریخ فوتبال و هواداران پرشور – که از اصلیترین عوامل درآمدزایی به شمار میروند – بسیار قویتر از شرق آسیاست. این هواداران اما چندان استادیوم نمیروند و فقط بازار بالقوه بزرگی را تشکیل دادهاند. چون متوسط تماشاگران در لیگهای مرکز و غرب آسیا برای هر بازی ۱۰ هزار نفر است و فقط دربیها هستند که تماشاگر زیادی به خود جلب میکنند. مثل دربی پرسپولیس و استقلال در ایران با حدود ۱۰۰ هزار تماشاگر و الاهلی و الاتحاد عربستان با بیش از ۶۰ هزار نفر.
در لیگ حرفهای عربستان که باشگاهها دارند خصوصی میشوند ارزش هر تیم با توجه به ارزش بازیکنانش متوسط ۵٫۷ میلیون یورو بود که در فصل جدید با ۳ میلیون یورو رشد و رسیدن به عدد ۹٫۸ میلیون یورو مواجه شده است.
عربستان حق پخش تلویزیونی خود را در سال ۲۰۱۴ برای ۱۰ سال و به ارزش ۴٫۱ میلیارد ریال سعودی معادل فصلی حدود ۱۰۰ میلیون یورو به گروه اماراتی MBC فروخته است.
KPMG در گزارش خود ایران را به خاطر ۸۰ میلیون نفر جمعیت دارای پتانسیلی بسیار بالا معرفی کرده است. باشگاههای لیگ برتر خلیج فارس در این فصل به طور متوسط ۶٫۸ میلیون یورو بازیکن دارند و چون از نبود یک قرارداد درست در بازار پخش تلویزیونی رنج میبرند، این انتظار میرود که فوتبال ایران بازار بسیار بزرگی پیدا کند.